Kwartels blijven onder de radar...

Bericht uitgegeven door Werkgroep Grauwe Kiekendief [land] op [publicatiedatum]

Sommige soorten zijn zo talrijk als de inspanning van waarnemers groot is. In Nederland bestaat het wijd verbreide misverstand dat kwartels hardcore zomergasten zijn. Het is goed je te realiseren dat de huidige telmethoden tekort schieten om een scherp beeld van het aantal broedende kwartels boven tafel te krijgen. Dit stukje is bedoeld om lezers mee te nemen in het idee dat banjerende vogelaars tot ver in het najaar kwartels tegen het lijf kunnen lopen.

Veldmedewerkers van Werkgroep Grauwe Kiekendief zijn twaalf maanden per jaar actief met monitoring en onderzoek naar kiekendieven, velduilen, veldleeuweriken en andere bewoners van grootschalig akkerland. Ook kwartels behoren het standaardrepertoire binnen de systematisch uitgevoerde tellingen. Of we nu broedvogeltellingen in de veenkoloniën uitvoeren, ergens in Wit-Rusland kiekendieven vangen, kiekendievenslaapplaatsen zoeken in het oosten van Marokko, of transecten onder handen nemen op de savannes in Senegal; overal komen we deze ‘akkerkippetjes’ tegen.

Wij kijken niet op van een paar kwartels meer of minder. Zelfs in de zogenaamde daljaren van deze invasieve soort komen we ze tegen in gangbare akkerbouwgewassen, brede akkerranden, en de laatste jaren in relatief grote aantallen in onze Vogelakkers. Uit de analyses van Marije Kuiper kwam naar voren dat de huidige (doorgaans brede) akkerranden in Groningen geen significant effect hebben op de aantallen. Er is geen reden om aan te nemen dit elders in Nederland wél zo is.

Zowel de methode BMP (Broedvogel Monitoring Project) als MAS (Meetnet Agrarische Soorten) geven op zijn best een relatief beeld van het aantal roepende mannetjes. Naar het aantal niet-broedende kwartels in Nederland is het slecht gissen. Uit ons recente onderzoek rond de Vogelakkers weten we echter dat kwartels ook na de broedperiode vrij talrijk kunnen zijn en tot ver in het najaar waargenomen worden.

Medewerkers van de Werkgroep Grauwe Kiekendief gaan, als onderdeel van ons onderzoek naar Vogelakkers, mee tijdens de oogst van het luzerne/klaver-mengsel. Drie keer per seizoen wordt dit meerjarige eiwitgewas gemaaid, en wordt bekeken in welke mate vogels en zoogdieren reageren op deze landbouwkundige activiteiten. Stelselmatig komen we kwartels tegen, en met name in de maand september zien we daadwerkelijk groepjes wegvliegen. Het is onbekend of dit lokale broedvogels zijn, of doortrekkers op weg naar de grazige vlaktes in Afrika.

Dat kwartels zelfs in de wintermaanden tijdens tellingen in wintervoedselveldjes en Vogelakkers voor onze laarzen opvliegen lijkt verbazingwekkend. Wie echter beseft dat deze hoenderachtige voornamelijk zaden en eiwitrijke blaadjes van bijvoorbeeld luzerne op het menu heeft staan, snapt plotseling dat deze soort in de herfstmaanden in grotere aantallen in ons land vertoeft dan menigeen zou vermoeden. Trek dus de laarzen aan en sjouw systematisch door ‘s lands velden!

Tekst: Oike Vlaanderen & Ben Koks, Werkgroep Grauwe Kiekendief
Foto's: Hans Hut; Peter Harry Mulder