Koolmees op jacht naar eikenprocessierupsen

Eikenprocessierups etende mezen op film vastgelegd

De Natuurkalender, Hellingman Onderzoek en Advies, Wageningen University
4-MEI-2015 - Voor het eerst is op film vastgelegd dat pimpelmezen en koolmezen een belangrijke rol kunnen spelen bij de bestrijding van eikenprocessierupsen. Het is inmiddels bekend dat een groot aantal vogels zich te goed doet aan eikenprocessierupsen. Het stimuleren van de vogelstand zou wel eens een belangrijke rol kunnen spelen bij het onder controle krijgen van de eikenprocessierups.

 

 

Elk jaar komt in het nieuws dat de eikenprocessierups wordt bestreden door ze te preventief te bespuiten of door ze weg te zuigen. Het zou natuurlijk mooier zijn als de rupsen door natuurlijke vijanden aangepakt zouden worden. De kennis over wat de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups zijn en hoe je het aantal vijanden kunt vergroten is nog beperkt. Al enige tijd is bekend dat diverse vogelsoorten eikenprocessierupsen eten. In het onderstaande filmpje is te zien hoe een pimpelmees en een koolmees zich te goed doen aan de rupsen. Het filmpje laat zien dat ze in korte tijd een groot aantal rupsen kunnen verorberen.

Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.
Pimpelmees en koolmees doen zich te goed aan eikenprocessierupsen (film: Silvia Hellingman)

Veel vogelsoorten
Naast pimpelmees en koolmees is ook van andere holenbroeders bekend dat ze eikenprocessierupsen eten zoals spreeuw, zwarte mees, glanskop, matkop, boomklever, boomkruiper en grauwe vliegenvanger. Bij de niet-holenbroeders hebben staartmees, heggenmus, roodborst, winterkoning en koekoek de processierups op het menu staan. Het bevorderen van de leefomgeving van deze vogelsoorten is dus vanuit het perspectief van de eikenprocessierupsbestrijding zeer aan te bevelen. De huidige eikenprocessierupsbestrijding kan echter in het nadeel werken van vogels als naast de eikenprocessierupsen ook andere rupsen gedood worden. Een voorbeeld daarvan is het spuiten met een bacteriepreparaat dat wordt toegepast zodra er meer blad in de bomen zit. Het doodt alle rupsen in de boom waarmee de voedselbeschikbaarheid lokaal sterk afneemt. Ook rupsen in de onderliggende beplanting zoals die van blauwtjes en vuurvlinders worden geraakt door de bacterie. De huidige preventieve bestrijding van de rupsen door het spuiten met insectparasitaire nematoden werkt selectiever omdat de bestrijding eerder plaats vindt en zich richt op de jonge rupsen waardoor er geen neveneffect op andere rupsen is, ook niet in de onderliggende beplanting.

Andere natuurlijke vijanden
De eikenprocessierups heeft nog veel meer natuurlijke vijanden. De rupsen worden gegeten door de larven van de gaasvlieg, sluipvliegen, sluipwespen, de kleine poppenrover, de larve van het tweestippelig lieveheersbeestje en wantsen. Net als bij de vogels is het voor veel van deze soorten moeilijk om op veel plaatsen waar de eikenprocessierups voorkomt te overleven. Het ontbreekt bijvoorbeeld vaak aan bloemen gedurende een groot gedeelte van het jaar.

Tekst: Silvia Hellingman, Hellingman Biocontrole Onderzoek en Advies en Arnold van Vliet, De Natuurkalender, Wageningen University
Foto en film: Silvia Hellingman