Onverwacht tot 95 procent minder wespennesten door intense buien

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender [land] op [publicatiedatum]

In grote delen van het land komen momenteel bij wespenbestrijdingsdiensten tot 95 procent minder meldingen van wespennesten binnen dan normaal. Ze hadden juist veel meldingen verwacht dit jaar door de zeer gunstige weersomstandigheden gedurende het voorjaar. De zeer zware onweersbuien en zware regenbuien eind mei hebben zeer waarschijnlijk grote sterfte onder de werksters veroorzaakt. De wespen die er wel zijn zullen naar verwachting al begin juli overlast gaan veroorzaken, een maand vroeger dan normaal. Vanmorgen presenteerde Arnold van Vliet zijn bevindingen bij het radioprogramma Vroege Vogels.

Door de op één na zachtste winter en de op één na zachtste lente sinds de metingen begonnen in 1706 werden al zeer vroeg de eerste wespenkoninginnen gemeld op Natuurkalender.nl. Vroeger werden de meeste wespenkoninginnen pas in de tweede helft van april wakker. Dit jaar werden de eerste wespen al in januari en februari gemeld. In de eerste week van maart nam het aantal meldingen toe en de piek lag in de laatste week van maart. Net als de rest van de natuur ruim een maand vroeger dan normaal. Dit beeld wordt bevestigd door diverse wespenbestrijdingsdiensten. Half maart werden al wespennesten aangetroffen die groter waren dan een golfbal.

Lente was ideaal voor wespen
Het te vroeg wakker worden is risicovol voor de wespenkoninginnen. Als de weersomstandigheden in de eerste maand na wakker worden slecht zijn sterft een groot deel. Er komen dan veel minder wespennesten tot ontwikkeling waardoor er gedurende de zomer veel minder wespen zijn. In 2012 zorgde de combinatie van een zeer warm begin van de winter en een intense vorstperiode in februari voor zeer weinig wespen in de zomer. Dit jaar waren de weersomstandigheden ideaal voor de wespen. Geen enkele vorst, zeer hoge temperaturen, veel zon en lage tot normale hoeveelheden neerslag. Door de zeer vroege bloei was er ook voldoende nectar om na de winter aan te sterken en waren er voldoende insecten die als prooi konden dienen voor de larven.

Extreem weinig meldingen wespennesten
Tot afgelopen week waren we dan ook in de veronderstelling dat we afkoersten op een zomer met veel tot heel veel wespen. Een belronde langs bedrijven die zich bezighouden met de bestrijding van wespennesten bracht ons echter tot een compleet andere conclusie. In grote delen van het land zijn er momenteel extreem weinig meldingen van wespennesten. De bedrijven staan voor een raadsel omdat zij ook juist veel wespen verwachtten. Het bedrijf Wilca Systems & Services in de omgeving van Hoogezand – Sappemeer krijgt momenteel 95 procent minder meldingen van wespennesten binnen dan normaal. In diverse relatief kleine nesten die ze deze week wel aantroffen zaten hele kleine wespen die zeer agressief maar zwak waren. Faunacontrol in West-Brabant krijgt momenteel zo’n 90 procent minder meldingen en Wespenbestrijding Gelderse Vallei schat de afname op 75 procent en de nesten zijn beduidend kleiner dan normaal. Ook Roes Insectieservice dat actief is in de regio Tiel registreert een afname van 75 procent en kleine nesten. Betuon, ook actief in de Betuwe, heeft beduidend minder meldingen, net als Move-it in de Westelijke Mijnstreek in het midden van Zuid-Limburg. De nesten in deze regio hebben echter weer de normale grootte.

Toch wordt niet overal in het land een afname in het aantal meldingen waargenomen. Ongedierte Bestrijders Schildwacht, actief in de regio Kennemerland in Noord-Holland ziet nog geen echt grote verschillen met voorgaande jaren. De meldingen druppelen er wat binnen en ook Ongediertebestrijding Maarssen in Utrecht spreekt van een normaal jaar.

Intense regenbuien oorzaak achteruitgang
In eerste instantie dachten we dat de winter mogelijk te warm is geweest voor de koninginnen. De constatering van Move-it dat de ontwikkeling van de nesten en meldingen normaal verliep tot een paar weken terug deed ons echter denken aan een eigen waarneming eind juni 2011. Toen registreerden we dagelijks het aantal wespen dat een nest in een spouwmuur invloog. Na een zware onweersbui met zeer zware windstoten daalde het aantal werksters met 80 procent. Dit jaar trokken eind mei over grote delen van het land intense onweersbuien die gepaard gingen met veel tot zeer veel regenval. Alle bestrijdingsdiensten die melding maken van lage tot zeer lage aantallen wespennesten maken ook melding van de intense buien. Op de plaatsen waar normale aantallen wespennesten worden aangetroffen is er geen noodweer geweest. Bijenexperts melden ook dat na zware buien een deel van de bijen niet meer terug naar de kast komt. Bijenvolken zijn echter beter in staat om deze plotselinge sterfte van werksters op te vangen vanwege de voedselvoorraad in de kasten. De werksters in wespennesten spelen een cruciale rol bij de bouw van de nesten en bij het aanvoeren van insecten waarmee de larven gevoerd worden. Door de zware onweersbuien zijn werksters mogelijk weggespoeld of ze werden te nat waarna ze verkleumden. Ook kan de harde wind werksters mogelijk te ver weggeblazen hebben waardoor ze het nest niet meer terug konden vinden. Het feit dat op veel plaatsen de nesten momenteel kleiner zijn dan normaal past in het beeld van minder werksters. Het voorkomen van nesten met agressieve maar verzwakte kleine wespjes duidt op een voedselgebrek. De zware regenbuien hebben waarschijnlijk ook voor flinke sterfte gezorgd onder andere insectensoorten. Er komen momenteel ook maar weinig insecten op de autoruit.

Begin juli al limonadewespen
In de regio’s waar eind mei intense regenbuien zijn gevallen zal de wespenoverlast dit jaar dus beperkt zijn. In de regio’s waar de buien zijn uitgebleven en de wespennesten zich gewoon hebben kunnen blijven ontwikkelen zullen de wespen al begin juli voor overlast gaan zorgen, een maand vroeger dan normaal. Mogelijk dat het aantal wespen in die regio’s ook hoger zal liggen dan normaal.

Tekst: Arnold van Vliet en Wichertje Bron, De Natuurkalender, Wageningen University
Foto’s: Henk Wallays; Zefram, gfd-licentie