Melkende korreltruffels in de duinen van Schoorl

Nederlandse Mycologische Vereniging
1-MEI-2024 - Dat er bijzondere paddenstoelen te vinden zijn in de Staatsbossen van Schoorl is algemeen bekend. Maar het vinden van zeer zeldzame kleine truffeltjes, zoals de Melkende korreltruffel, is specialistenwerk. Leonard Minkema is zo’n specialist. Onlangs vond hij er een aantal in Schoorl. Omdat ze een zeer verborgen leefwijze hebben, weten we maar weinig over deze bijzondere paddenstoel.

De door Leonard aangetroffen truffeltjes bleken allemaal Melkende korreltruffels (Endogone lactiflua) te zijn. Dit is een mooie en zeldzame truffel en dus een bijzondere vondst. Zijn werkelijke verspreiding is slecht bekend, vooral omdat hij verborgen leeft in de strooisellaag. Het is een soort die in symbiose leeft (en zogenaamde ectomycorrhiza vormt) met dennen. De Melkende korreltruffels werden gevonden op een locatie waar een kampvuurtje had gebrand, gezien de verbrande restanten in het zand. Toch heeft dit waarschijnlijk niets met de vondst te maken. Deze soort leeft namelijk, anders dan alle andere saprotrofe brandplekpaddenstoelen, niet op verbrand hout.

Truffels van de Melkende korreltruffel

Vier soorten korreltruffels

Er zijn inmiddels vier soorten korreltruffels bekend uit Nederland. Door hun kleine formaat (tot twee centimeter), hun wat onregelmatig gelobde vorm en de verborgen leefwijze is er weinig over deze paddenstoelen bekend. Twee soorten Korreltruffels behoren tot de Glomeromyceten en de andere twee tot de Zygomyceten (Endogone). Tot deze laatste groep behoren de Vlamsporige korreltruffel (Endogone flammicorona) en de Melkende korreltruffel. Deze worden de laatste jaren regelmatig in de Staatsbossen van Schoorl gevonden, beide ongeveer op dezelfde locatie. De Korreltruffels worden gevormd in de humus- en strooisellaag tot op een diepte van ongeveer zeven centimeter. Opvallend zijn de schimmeldraden (rhizomorfen) die na een vondst nog aan de truffels vast zitten.

Paddenstoelen of niet?

Bij doorsnijden van de Melkende korreltruffel valt vooral de geeloranje tot oranje kleur van het snijvlak op. De kleur is afkomstig van de ongeveer honderd tot tweehonderd micrometer grote oranjegele sporen. Bij het doorsnijden komt tegelijkertijd melksap vrij. Korreltruffels behoren eigenlijk niet tot de paddenstoelen maar tot de Wierzwammen (Zygomycota), een aparte groep. Niet zo lang geleden werden ze nog Wiertruffels genoemd, maar vanwege de grootte van de zygosporen werd het toepasselijker geacht ze ‘korreltruffels’ te noemen. Korreltruffels behoren weliswaar tot de kleinere truffeltjes, maar ze bezitten sporen die je met een gewone loep op het snijvlak goed kunt zien zitten als kleine korreltjes. De Vlamsporige korreltruffel bezit sporen die even groot zijn, maar omwikkeld zijn met een dik pak oranje hyfen (vezels).

Zygosporen van de Melkende korreltruffel

Zygosporen van de Vlamsporige korreltruffel

Tekst en foto’s: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging